podwodne groty

Cenote [seˈnoˌte], /cenotes to rodzaj jeziora występującego na Półwyspie Jukatan i Wyspach Karaibskich. Termin pochodzi z języka Majów. Było to określenie na miejsce, gdzie znajduje się woda gruntowa.

Najbardziej znane cenoty są jednocześnie tymi największymi i znajdują się m.in. w Chichén Itza, Ox Bel Ha, Sac Actun, Nohoch Nah Chich and Dos Ojos.

Woda w cenotach jest zwykle przejrzysta i stała.

Cenoty przyciągają nurków z całego świata, którzy eksplorują podwodne jaskinie, czasami długie na 100 kilometrów. 

Powstają one na skutek rozpuszczania skał. Często tworzą się pod ich powierzchnią i mogą łączyć się z systemem jaskiń. Sufit skały w końcu także ulega rozpuszczeniu lub zawaleniu. Zdarza się, że skały ulegają całkowitemu rozpuszczeniu i powstaje mały otwarty staw lub basen.

Cenoty są głębokie nawet na 100 metrów, choć przeciętnie jest to około od 10 do 20, lub między 50 a 100 metrów.

W 1936 cenoty formalnie podzielono na kilka rodzajów: o kształcie dzbana, z wąskim wejściem i szerokim dnem. Cenoty cylindryczne z pionowymi ścianami, płytkie cenoty-baseny i cenoty jaskinie, z wejściem bocznym. W 1980 roku odkryto podziemne korytarze i całe sieci cenotów.

Istnieją teorie, że w obszar, w którym występują cenoty 65 milionów lat temu uderzył meteor, który był przyczyną masowego wyginięcia dinozaurów.

Cenoty od zawsze były źródłem wody pitnej na Jukatanie, gdzie prawie zupełnie brak rzek i jezior. Z tego powodu wszystkie miasta Majów zostały pobudowane w pobliżu tych naturalnych studni. Niektóre z nich pełniły nawet funkcje rytualne, m.in. Cenote of Sacrifice w Chichén Itzá. Mianowicie wierzyli oni, że cenoty to wrota do życia po śmierci i dlatego składali ofiary wrzucając do nich cenne przedmioty. Wiele takich złotych artefaktów zostało odnalezionych w XX wieku.

Edward Herbert Thompson, dyplomata amerykański kupił posiadłość w Chichén Itzá i w Sacred Cenote w 1904 odkrył szkielety ludzkie oraz przedmioty sakralne, które potwierdziły teorię o istnieniu kultu w tym regionie i zwyczaju składania ofiar z ludzi dla bogów deszczu.

Istnieje projekt Quintana Roo Speleological Survey sporządzony przez Narodowe Towarzystwo Speleologiczne w Meksyku, który ma na celu zbadanie wszystkich cenotów i opracowanie ich map.