podwodne groty

Cenoty najczęściej wypełnione są w części wodą i są naturalnymi dolinami. Licznie występują na Półwyspie Jukatan w Meksyku. Jest ich tam ponad 3 tysiące, z czego tylko 1.400 jest zbadanych i zarejestrowanych. Niektóre cenoty są słodkowodne, inne słonowodne. Inne są dwuwarstwowe z cięższą, słoną wodą na dnie i słodką w wyższych partiach. Dzięki temu woda w cenotach mieni się w niezwykły sposób.

Podział alternatywny cenotów: cenoty zupełnie lub częściowo schowane w jaskiniach, na poziomie gruntu i otwarte wykorzystywane jako studnie.

Cenote [seˈnoˌte], /cenotes to rodzaj jeziora występującego na Półwyspie Jukatan i Wyspach Karaibskich. Termin pochodzi z języka Majów. Było to określenie na miejsce, gdzie znajduje się woda gruntowa.

Najbardziej znane cenoty są jednocześnie tymi największymi i znajdują się m.in. w Chichén Itza, Ox Bel Ha, Sac Actun, Nohoch Nah Chich and Dos Ojos.

Woda w cenotach jest zwykle przejrzysta i stała.

Cenoty przyciągają nurków z całego świata, którzy eksplorują podwodne jaskinie, czasami długie na 100 kilometrów. 

Powstają one na skutek rozpuszczania skał. Często tworzą się pod ich powierzchnią i mogą łączyć się z systemem jaskiń. Sufit skały w końcu także ulega rozpuszczeniu lub zawaleniu. Zdarza się, że skały ulegają całkowitemu rozpuszczeniu i powstaje mały otwarty staw lub basen.

Cenoty są głębokie nawet na 100 metrów, choć przeciętnie jest to około od 10 do 20, lub między 50 a 100 metrów.

W 1936 cenoty formalnie podzielono na kilka rodzajów: o kształcie dzbana, z wąskim wejściem i szerokim dnem. Cenoty cylindryczne z pionowymi ścianami, płytkie cenoty-baseny i cenoty jaskinie, z wejściem bocznym. W 1980 roku odkryto podziemne korytarze i całe sieci cenotów.

Istnieją teorie, że w obszar, w którym występują cenoty 65 milionów lat temu uderzył meteor, który był przyczyną masowego wyginięcia dinozaurów.

Cenoty od zawsze były źródłem wody pitnej na Jukatanie, gdzie prawie zupełnie brak rzek i jezior. Z tego powodu wszystkie miasta Majów zostały pobudowane w pobliżu tych naturalnych studni. Niektóre z nich pełniły nawet funkcje rytualne, m.in. Cenote of Sacrifice w Chichén Itzá. Mianowicie wierzyli oni, że cenoty to wrota do życia po śmierci i dlatego składali ofiary wrzucając do nich cenne przedmioty. Wiele takich złotych artefaktów zostało odnalezionych w XX wieku.

Edward Herbert Thompson, dyplomata amerykański kupił posiadłość w Chichén Itzá i w Sacred Cenote w 1904 odkrył szkielety ludzkie oraz przedmioty sakralne, które potwierdziły teorię o istnieniu kultu w tym regionie i zwyczaju składania ofiar z ludzi dla bogów deszczu.

Istnieje projekt Quintana Roo Speleological Survey sporządzony przez Narodowe Towarzystwo Speleologiczne w Meksyku, który ma na celu zbadanie wszystkich cenotów i opracowanie ich map.

Z gatunków ryb słodkowodnych, które można zobaczyć w Cenotach to:

1. Pielęgnica „Nandopsis Octofasciatus” - bardzo podobna do popularnej Akary Błękitnej. Występuje praktycznie w każdym Cenocie.

2. Ślepczyk Jaskiniowy.

Z ryb żyworodnych: Ameca Splendens, Brachyrhaphis Episcopi, Flexipens Vittata, Gambusia Regani, Drobniczka „Heterendria Bimaculata", przepiękna Molinezja Żaglopłetwa „Poecilia Velifera”, Molinezja Ostrousta.

Praktycznie w każdym Cenocie żyją sumy słodkowodne (ang. Catfish). W cenotach możemy spotkać jeszcze żółwie słodkowodne, węgorze, ale także małe aligatory czy jadowite węże.

Flora cenotów jest raczej uboga ze względu na słabą dostępność światła, ale przede wszystkim na niezbyt żyzną wodę, która ciągle się tu wymienia, a na dodatek miesza ze słoną. Największe wrażenie robi chyba nazwany także ”Green, Cenote”, czyli zielonym cenotem – Ponde Rosa. Całe dno i kamienie pokryte są zielonymi i żółtymi glonami. Woda nie jest bynajmniej zielona, ale krystalicznie czysta. Tworzy to niezapomnianą scenerię.

Innym gatunkiem rośliny jest lotos.

W większości cenotów spotkamy tzw. haloklinę tj. miejsce gdzie słodka woda spotyka się ze słoną. Zazwyczaj na głębokości około 9-10 metrów. Poniżej halokliny życia praktycznie brak. Jeśli coś zobaczymy to tylko w warstwie słodkiej wody.

Z ryb morskich najbardziej charakterystyczną rybką wód Karaibów jest Rurecznica Atlantycka „Autostomus Maculatus”. Tylko w Morzu Karaibskim zobaczymy Chetonika Skalnego „Holacathus Tricolor” oraz Strzępika Karaibskiego „Bodianus Rufus”, który często asystuje żółwiom podczas posiłku.

Aby zrozumieć specyfikę nurkowania w jaskiniach na Jukatanie trzeba pojąć, że rozróżnia się tam dwa rodzaje nurkowań jaskiniowych. ‘Cavern’ oraz ‘Cave diving’.

Ten drugi rodzaj traktowany jest jako nurkowania techniczne, nurkowanie odbywa się tylko w twinsetach i często z dodatkowymi butlami bocznymi zwanymi "stage'ami". W tym przypadku należy mieć odpowiednie uprawnienia z zakresu nurkowań jaskiniowych, a najlepiej zrobione właśnie tu - na Jukatanie.

Powszechnie stosuje się tu tzw. Cavern Diving. Nurkowanie z przewodnikiem, który bierze maksymalnie czterech nurków ze sobą. Polega to na wyciecze wzdłuż poręczówki wg. zasad nurkowania jaskiniowego, ale zawsze nurek-turysta ma blisko do powierzchni wody lub zawsze w zasięgu wzroku jest poświata słońca, czyli wiadomo gdzie jest wyjście. Według zasad nurkowania jaskiniowego m.in. znaczy tyle, że w jednym kierunku płyniemy zużywając 1/3 zapasu powietrza. Tyle samo w drugą stronę. Wychodząc, więc mamy jeszcze spory zapas powietrza w butli. Na początku niektórzy nie mogli tego pojąć, dlaczego marnować tyle powietrza do czasu, gdy człowiek zrozumie potęgę pytania - „ a co jeśli?”.

Jeśli ktoś chce robić techniczne nurkowania z eksploracją najgłębszych zakamarków to najlepiej zrobić kurs jaskiniowy właśnie w Cenotach ( 16 nurkowań z teorią w cenie około 1200 USD) lub przynajmniej podstawowy kurs jaskiniowy w cenie około 300 USD. Jednakże wówczas decydujemy się na przyjazd na kurs, a nie na wakacje. Trzeba te dwie rzeczy zrozumieć i rozgraniczyć. Przewodnik zabiera ze sobą zawsze twin-set. Uczestnicy pływają w pojedynczych, zazwyczaj 12 litrowych butlach. Nurkowanie „Cavern” w cenotach zupełnie wystarczy, aby mieć wspaniale wspomnienia. Jest 12 dostępnych do eksploracji Cenotów, wszystkie są naprawdę światowej klasy nurkowaniami.

Cenotów dla nurkowań technicznych jest przeszło 150 ale to są nurkowania jaskiniowe. W niedługim czasie Cenotów znanych i odkrytych będzie jeszcze więcej, a to za sprawą budowania kolejnych dróg w dżungli. Wszyscy zdają sobie doskonale sprawę, że jest jeszcze więcej cenotów tylko dostęp do nich jest utrudniony. Dżungla subtropikalna, położona na nierównym wapiennym terenie, jakim jest Jukatan to naprawdę ciężki orzech do zgryzienia, aby przedostać się nawet kilkaset metrów. Budowa nowych dróg pozwala na odkrywanie nowych dziur i jestem pewien, że będzie ich znacznie więcej do eksploracji za kilka czy kilkanaście lat.

Maksymalna głębokość w cenotach nazwijmy je –turystycznych- to 14 metrów i naprawdę nie chodzi tu o nurkowania na głębokość. Średnia głębokość nurkowań to 5-6 metrów.Wszystkie cenoty są wspaniałe, piękne, każdy jest inny, a specyfika, uroda, kształt, fauna i charakter wszystkich razem i każdego z osobna jest niesamowita i niezapomniana. W jednym jest niezapomniana gra światła, w innym są wspaniałe stalaktyty, w jeszcze innym turkusowa poświata światła przy powierzchni.Każdy cenot jest na terenie prywatnym i aby dostać się tam należy uiścić od 3 do 30 dolarów amerykańskich w zależności od atrakcyjności miejsca i cennika właściciela terenu. Naturalnie kupując nurkowanie w centrum nurkowym ta opłata już jest wliczona. Niektóre nurkowania odbywają się niemalże przy głównej drodze. Do innych miejsc trzeba czasami przejechać kilka kilometrów przez dżungle. W jednym i w drugim przypadku jest to niezapomniana zabawa.

Cenoty to zalane jaskinie, powstałe podczas ostatniego zlodowacenia (około 1,5 miliona lat temu). Czapy lodowe na biegunach powiększyły się, a poziom morza obniżył się o około 100 m. W tym czasie, woda deszczowa rzeźbiła pieczary w wapiennym podłożu, robiąc miejsce dla powstawania stalaktytów i stalagmitów. To, co zobaczymy np. w Grand Cenote pozwala zrozumieć, dlaczego pierwsi nurkowie wychodząc z nurkowań mieli łzy wzruszenia w oczach. Kiedy lód zaczął ponownie topnieć, poziom morza wzrósł, po czym słona woda wlała się tam tworząc unikatowy twór geologiczny.